Nguồn: “The Great Pyramids of Giza” – Dr. Amy Calvert

Một trong Bảy kỳ quan của thế giới cổ đại

Hướng xây dựng chính xác và kỹ thuật thi công khó tin đã làm dấy lên nhiều giả thuyết về nguồn gốc của chúng, bao gồm cả những ý kiến không có cơ sở cho rằng chúng được xây dựng với sự trợ giúp của người ngoài hành tinh. Tuy nhiên, khi xem xét vài trăm năm trước khi chúng xuất hiện trên cao nguyên Giza, có thể thấy rõ rằng những cấu trúc đáng kinh ngạc này là kết quả của nhiều thử nghiệm, một số thành công hơn những thử nghiệm khác, và đại diện cho đỉnh cao trong quá trình phát triển của khu phức hợp lăng mộ hoàng gia.

Ba kim tự tháp, ba vị vua

Ba kim tự tháp chính trên cao nguyên Giza được xây dựng trong ba thế hệ bởi các vị vua Khufu, Khafre và Menkaure. Mỗi kim tự tháp là một phần của khu phức hợp lăng mộ hoàng gia, bao gồm cả một ngôi đền ở chân kim tự tháp và một con đường đắp cao lát đá dài (một số dài gần 1 km) dẫn từ cao nguyên về phía đông đến một ngôi đền thung lũng nằm ở rìa bãi bồi.

Các kim tự tháp (nhỏ hơn) khác và lăng mộ nhỏ

Ngoài những công trình chính này, một số kim tự tháp vệ tinh nhỏ hơn thuộc về các hoàng hậu được bố trí xung quanh. Một nghĩa địa lớn với các lăng mộ nhỏ hơn, được gọi là mastabas (từ tiếng Ả Rập có nghĩa là ‘ghế dài’ dùng để chỉ hình dạng của chúng—mái phẳng, hình chữ nhật, với các mặt nghiêng), lấp đầy khu vực phía đông và tây của kim tự tháp Khufu. Các lăng mộ này được sắp xếp theo mô hình lưới và được xây dựng cho các thành viên nổi bật của triều đình. Được chôn cất gần pharaoh là một vinh dự lớn và giúp đảm bảo một vị trí được ưu ái ở thế giới bên kia.

Sự liên hệ với mặt trời

Hình dạng của kim tự tháp mang ý nghĩa liên quan đến mặt trời, có lẽ được hình dung như một phiên bản vật chất hóa của những tia nắng mặt trời. Các văn bản cổ nói về những tia nắng mặt trời như một con dốc mà pharaoh sử dụng để leo lên bầu trời—những kim tự tháp sớm nhất, chẳng hạn như Kim tự tháp bậc thang của Djoser ở Saqqara, thực sự được thiết kế như một cầu thang. Kim tự tháp cũng rõ ràng được kết nối với hòn đá ben-ben linh thiêng, một biểu tượng của gò đất nguyên thủy được coi là nơi tạo ra sự sống ban đầu. Kim tự tháp được xem là nơi tái sinh cho vị vua đã qua đời.

Thi công

Nhiều câu hỏi vẫn còn tồn tại về việc xây dựng những công trình đồ sộ này, và có rất nhiều giả thuyết về các phương pháp thi công thực tế được sử dụng. Lực lượng lao động cần thiết để xây dựng những công trình này cũng vẫn là chủ đề được thảo luận nhiều. Việc phát hiện ra một thị trấn dành cho công nhân ở phía nam cao nguyên đã đưa ra một số câu trả lời. Có khả năng có một đội ngũ thường trực gồm các thợ thủ công và thợ xây lành nghề, được bổ sung bởi các đội công nhân thời vụ khoảng 2000 nông dân bị trưng dụng. Những đội này được chia thành các nhóm 200 người, và mỗi nhóm lại được chia thành các đội nhỏ hơn gồm 20 người. Các thử nghiệm cho thấy rằng các nhóm 20 người này có thể vận chuyển các khối đá nặng 2,5 tấn từ mỏ đá đến kim tự tháp trong khoảng 20 phút, nhờ bề mặt được bôi trơn bằng lớp bùn ướt. Ước tính có khoảng 340 viên đá có thể được di chuyển mỗi ngày từ mỏ đá đến công trường, đặc biệt khi xét đến việc nhiều khối đá (như những khối ở tầng trên) nhỏ hơn đáng kể.

Bối cảnh hiện đại

Chúng ta đã quen nhìn thấy các kim tự tháp ở Giza qua những bức ảnh quyến rũ, nơi chúng hiện lên như những công trình khổng lồ và xa xôi nổi lên từ một sa mạc trống trải, cằn cỗi. Do đó, du khách có thể ngạc nhiên khi thấy rằng có một sân gôn và khu nghỉ dưỡng chỉ cách Kim tự tháp Vĩ đại vài trăm feet, và các vùng ngoại ô đang phát triển của Giza (một phần của khu vực đô thị Cairo lớn hơn) đã mở rộng ngay đến chân Tượng Nhân sư. Sự xâm lấn đô thị này và những vấn đề đi kèm—như ô nhiễm, chất thải, hoạt động bất hợp pháp và giao thông xe cộ—hiện là mối đe dọa lớn nhất đối với những di sản văn hóa toàn cầu vô giá này.

Các kim tự tháp đã được ghi vào Danh sách Di sản Thế giới của UNESCO vào năm 1979, và kể từ năm 1990, tổ chức này đã tài trợ cho hơn một tá các phái đoàn để đánh giá tình trạng của chúng. Tổ chức này đã hỗ trợ công tác phục hồi Tượng Nhân sư, cũng như các biện pháp nhằm hạn chế tác động của du lịch và quản lý sự phát triển của ngôi làng lân cận. Tuy nhiên, các mối đe dọa đối với di tích vẫn tiếp diễn: ô nhiễm không khí từ việc đốt rác thải góp phần làm đá bị xuống cấp, và việc khai thác cát trái phép quy mô lớn trên cao nguyên lân cận đã tạo ra những hố lớn đến mức có thể nhìn thấy trên Google Earth. Các cuộc nổi dậy năm 2011 ở Ai Cập và hậu quả chính trị, kinh tế hỗn loạn của chúng cũng tác động tiêu cực đến du lịch, một trong những ngành công nghiệp quan trọng nhất của đất nước, và số lượng du khách chỉ mới bắt đầu tăng trở lại.

UNESCO đã liên tục theo dõi những vấn đề này, nhưng nhiệm vụ lớn nhất của họ đối với Giza là vận động để chuyển hướng một đường cao tốc ban đầu dự kiến cắt ngang sa mạc giữa các kim tự tháp và nghĩa địa Saqqara ở phía nam. Chính phủ cuối cùng đã đồng ý xây dựng đường cao tốc ở phía bắc các kim tự tháp. Tuy nhiên, khi khu vực đô thị Cairo (lớn nhất ở châu Phi, với dân số hơn 20 triệu người) tiếp tục mở rộng, các nhà quy hoạch hiện đang đề xuất xây dựng một đường hầm nhiều làn xe bên dưới Cao nguyên Giza. UNESCO và ICOMOS đang kêu gọi các nghiên cứu chuyên sâu về tác động tiềm tàng của dự án, cũng như một kế hoạch quản lý tổng thể cho khu vực kim tự tháp Giza nhằm bao gồm các biện pháp ngăn chặn tác động liên tục của việc đổ rác và khai thác mỏ trái phép.

Dù có kích thước khổng lồ, các kim tự tháp ở Giza không phải là bất biến. Với sự phát triển nhanh chóng của Cairo, chúng sẽ cần được quan tâm và bảo vệ đầy đủ nếu muốn tồn tại nguyên vẹn như những dấu mốc lịch sử cổ đại quan trọng.